Langkatalogisat: Köln, Dombibliothek, Codex 15.
Alternative Identifikation(en):-
XV. (nach: JafféWattenbach; Katalognummer)
-
Darmst. 2015 (nach: JafféWattenbach; Frühere Signatur)
-
978 (nach: Zensus; Katalognummer)
-
Köln, Dombibliothek Hs. 15 (nach: Anderson; Aktuelle Signatur)
-
35,014 (nach: Anderson; microfilmNo)
-
"65"(?)(earlier shelf mark, f. 1r). (nach: Anderson; Frühere Signatur)
Sammeltitel:-
Sammelhandschrift (nach: Zensus)
Titel:-
COLLECTIONES IN EPISTOLAS ET EVANGELIA; and MISCELLANEOUS WORKS (nach: Anderson)
Secundo Folio:Incipit:-
Incipit praefatio. Quaeritur qua re pos[t] evangelia voluit apostolus... (nach: Zensus)
Explicit:-
...annus ante diem iudicii non erit visurus. (nach: Zensus)
Verfasser:Entstehungszeit:Entstehungsort:Hauptsprache:Beschreibstoff:Umfang:Lagenstruktur:-
[1], i-x8 (in iii and x, center two leaves are single [20-21 and 76-77]), xi2 (folia missing from center between 81/82, expl. mut. 81v; expl mut. also 82v, lacks quire[s] after f. 82), xii8-2 (missing original 2nd and 4th), xiii8-1 (missing original 4th), xiv8-3 (missing original 2nd, 3rd, and 4th), [1]. Quire signatures A-I on ii-x. (nach: Anderson)
Seitennummerierung:-
Numbered 1-100 by modern hand. (nach: Anderson)
Format:Seiteneinrichtung:-
prickings between outer pair of bounding lines, two sets on many folia (nach: Anderson)
Gesamtbeschreibung des Layouts:-
Dry-point ruling, double bounding lines prickings between outer pair of bounding lines, two sets on many folia text above top line. (nach: Anderson)
Schrift und Hände:-
9c littera carolina Two main hands: A: 1r-81v ; B: 82r-100v ; plus relieving hands on ff. 34v, 66v, 73v, 80v . (nach: Anderson)
Zustand:-
Fair to poor quality parchment. Lower margins excised ff. 68-69, this bifolium also bound in lower than other folia. F. 96 almost ripped out along inner bounding line, still attached near top. (nach: Anderson)
Spätere Ergänzungen:-
Marginal source references; interlinear corrections and insertions (contemporary hand), (nach: Anderson)
-
. This ms. is interesting for both its contents and its irregular orthography; it is also far from a first class production in comparison to Carolingian standards, in terms of script, grammar, use of abbreviation symbols, text layout, etc. For an example of the quality, see Franz's edition (from this ms.) of text on ff. 96v-98v, and his note 2, p. 587. (nach: Anderson)
Inhaltsangabe (nach:
Zensus)
Incipit: Incipit praefatio. Quaeritur qua re pos[t] evangelia voluit apostolus...
Explicit: ...annus ante diem iudicii non erit visurus.
-
Fol. 1v - 81v Smaragdus de S. Mihiel: Collectiones epistolarum et evangeliorum de tempore et de sanctis, bricht ab mit den Worten: "carnis desideria conterere mundi glo[riam]" (PL 102, 15-167)
-
Fol. 82r - 82v Nota ("In christo nomen incipit liber de interpretationes evangelii excarpsum... ")
-
Fol. 83r - 84r Nota ("Multos ut arbitror vestrum fratres karissimi contigit nosse hoc quod volo... ")
-
Fol. 84r - 84v Dicta sancti Augustini de decem talentis
-
Fol. 84v - 86r Nota ("Igitur adam et eva egressi... ")
-
Fol. 86r - 86v Sermo de poenitentia ("Quit sit malum nisi peccatum committere, et quit sit bonum nisi agere poenitenciae pro commisso... ")
-
Fol. 86v - 87r Sententia de detractione ("Sicut serpens Adam et Eva de paradiso abstraxit... ")
-
Fol. 87r - 87v Nota ("Quia quando caro... ")
-
Fol. 87v - 91r Nota "Antequam offeras de fruges tuos... ")
-
Fol. 91r - 91v Sententia Gregorii I papae
-
Fol. 91r De septem damnationibus peccatorum "Prima damnatio id est...") sowie De decem praeceptis
-
Fol. 91v - 93v De proprietate sermonum vel differentiarum Augustini dicta ad omnes docendos
-
Fol. 93v - 94r Ordines Christi
-
Fol. 94r De virtutibus vel tolerantia salvatorum (Traktat, der die Ereignisse und Wunder im Leben Jesu zusammenfaßt)
-
Fol. 94r - 95r De principio coeli et terrae "Mundus de tribus visibilibus factus est... ")
-
Fol. 95r De octo partibus unde factus est Adam "Adam id est pondus limi qui limo factus est... ")
-
Fol. 95v - 96v Auszug aus (Pseudo-)Isidorus Hispalensis: Commentarius in Apocalypsin "Johannes, [qui] gratia dei interpretatur, figuram Christi tenuit... ")
-
Fol. 96v - 98v Exorzismusformeln
-
Fol. 99r Computus per circulum anni
-
Fol. 100r De quattuor temporibus
-
Fol. 100r - 100v Nota "Arcus autem qui in nubibus... ") -
Inhaltsangabe (nach:
JafféWattenbach)
-
Titel: Commentarius in "Lectiones" et "Sequentias sancti evangelii"
Fol. 1v - 81v .
,diebus festis recitari solitas (cf. Missale Romanum ; a vigilia natalis Domini usque ad dominicam V in quadragesima pertinentes.
-
Sequuntur excerpta quaedam et sententiae collectae, inscriptionibus mendose scriptis munitae his:
-
Fol. 82r . "Liber de interpretaciones evangelii excarpsum."
-
- 83r - 84r . "Sermo ex lectione evangelii."
-
- 84r . "Dicta sancti Augustini de decem talenta."
-
- 85r . "De Daniel in libro Metotii paternis Esaiae."
-
- 86r . "Sermo sancti Iohannis de penitentiam."
-
- 86v . "Sententia de detractione."
-
- 87r . "De adflictione."
-
- 87v . "De primiciis" cet.
-
- 91r . "Sententia S. Antonii abbatis." - 92r . "De proprietate sermonum vel differentiarum Agustini dicta ad omnes docendos." Interrogatio: "Celum quit est?"; resp.: "Domus mundi et sedis eterne" cet.
-
Fol. 93r "De helacione." "Item alias interrogationes": Int.: "Pre(s)biter quit est?" cet.
-
- 93v . "De septem gradus ecclesie."
-
- 94r . "De principio celi et terre et omnes firmationes mundi."
-
- 95r . "De octo partes, unde factus est Adam."
-
- 95v . "Tractacio sancti Ieronini de apocalipsis Hiohannes."
-
Titel: Exorcismi formulae
- 96v - 98v .
-
- 99r . "Compotus per circulum anni " Ianuarius habet dies 31, IIII Nonas, VIII Idus, XVIIII Kal. Febr. cet.
-
- 99v . "Orilegius " id est horologium; v. App. II .
-
- 99v . "De quatuor tempora."
-
- 99v - 100r . Vocabulorum idem significantium copia.
Inhaltsangabe (nach:
Anderson)
-
FC "Biblioth. Eccl. Metrop. Colon." (in darker ink); "Jaffé, codex 15./ continet folia 100./ saec. IX./ Commentarius in Lectiones et / sequentias S. Evangelii." (19c title, very faded); and library stamp.
-
FPD Blank (new parchment FPD ; old 20c readers' register visible on film).
-
1r "65" (earlier shelf mark); pen trials, including "gazas"; and library stamp.
-
Autor: Smaragdus de S. Mihiel
Titel: Collectiones in Epistolas et Evangelia
Titel: Incipit praefatio.
1v - 81v (1)
(written c.810-815).
(incomplete).
Marginal abbreviations indicate sources. Prologue not included in edition.
Incipit: (Prol) Quaeritur [corr. ex "Quaeretur"] quare pos (!) euangelia uoluit apostolus has epistolas ad singulas ecclesias... ["voluit ... ad" in ras.]
Incipit: (Text) Epistola grece latine supermissa dicitur...
Literatur: PL 102:15-167D.
Explicit: ...desideria conteri, mundi glo- // [expl. mut.].
-
Autor: Anonymous
Titel: Gospel Commentary
Titel: In Christo nomen incipit liber de interpretaciones euuangelii excarpsum (!).
Titel: CPL
82r-v (2)
.
.
Cf. Arnobius Junior, Expositiunculae in Euangelium , PL 53: 569-580 (
240).
Incipit: In principio deus erat uerbum qui principator omnium qui esse voluit...
Explicit: ...ostendit eius continencia et iusticia, pilis autem cameli tunica rationes uenturas // [expl. mut.].
-
Autor: Anonymous
Titel: Sermon
Titel: Sermo ex lectione euuangelii.
83r - 84r (3)
.
.
Incipit: Multus ut arbitror uestrum, fratres karissimi, contigit nosse hoc quod volo...
Explicit: ...remedia contullit, Iesus Christus dominus noster qui uiuit et regnat in secula seculorum.
-
Autor: Pseudo-Augustine
Titel: De decem talenta
Titel: Incipit dicta sancti agustini episcopi de decem talenta.
84r-v (4)
.
.
(Omss) Also in (Omss) Also in Escorial, P.III.7, ff. 99-100.; see J. Divjak, Die Handschriftliche Überlieferung der Werke des Heiligen Augustinus , Österreichische Akademie der Wissenschaft, Phil.-Hist. Kl. 292 [Vienna, 1974], pp. 200f. ; Kurz, Überlieferung , p. 460 lists the present ms. as the sole copy in Western Germany.Titulus for next text written as if last words of this text.; see J. Divjak, Die Handschriftliche Überlieferung der Werke des Heiligen Augustinus , Österreichische Akademie der Wissenschaft, Phil.-Hist. Kl. 292 [Vienna, 1974], pp. 200f. ; Kurz, Überlieferung , p. 460 lists the present ms. as the sole copy in Western Germany.Titulus for next text written as if last words of this text.
Incipit: Additur huic tempus per mulierem illam sollicitam qui abuit decem denarius (!)...
Explicit: ...abstinenciae de daniel.
-
Autor: Methodius (?)
Titel: Revelationes
Titel: In libro metotii paternis esaie (corr. ex "paternises ait" ?).
Titel: Auctor Synaxarii in Menaeo..
Titel: PG
84v - 86r (5)
(attributed to Methodius Patarensis, also Bp. of Olympus, d. ca. 300; or Methodius I, ca. 788-847, patriarch of Constantinople 842-846).
(Latin, abridged version).
No Greek version of this text is known. See PG 18:25C and 26C (
.) which describes a work by Methodius Patarensis similar to this text. See also the editors' notes on authorship (in edition p. 727 and in PG 18:25-26D ). This text is not included in
or in modern editions of Methodius Patarensis; editors suggest author may be Methodius I (patriarch of Constantiople 842-846), who was in Rome as a young man between 815-821.
Incipit: Igitur adam et eua egressi uirginis de paradiso, anno xxx expulsionis sue genuerunt chain...
Literatur: M. de la Bigne (et al.), Maxima bibliotheca veterum patrvm.. . 3 (Lyon 1677), pp. 727E-734A (also in earlier editions entitled Magna bibliotheca.. . (Cologne 1618 and Paris 1654).
Explicit: ...digni inuenti sunt in illa ora.
-
Titel: De poenitentia
Titel: Incipit sermo sancti iohannis de penitenciam dicens.
86r-v (6) Pseudo-Chrysostom.
.
Incipit: Quit sit malum nisi peccatum committere, et quid sit bonum...
Explicit: ...ad penitenciam revertere.
-
Autor: Anonymous
Titel: De detractione
Titel: Incipit sentencia de detractione.
86v - 88r (7)
.
.
Incipit: Sicut serpens adam et eua de paradiso abstracxit...
Explicit: ...sunt merito equalis.
-
Titel: In Ezechielem
Titel: Iheronimus ait super ezehiel.
88r (8) Pseudo-Jerome.
.
Incipit: Qui primus himpius adque peccator si postea egerit penitenciam...
Explicit: ...ueritas iusticie.
-
Autor: Anonymous
Titel: Sententiae in Jeremiam et Ezechielem
Titel: Sentencie de libro in hieremiam.
88r - 91r (9)
.
.
Incipit: Quicquit in mundum uel bonorum accedit...
Explicit: ...sic facta sunt omnia.
-
Titel: Sententiae sancti Antonii
Titel: Sentencia sancti antonii abbatis.
91r-v (10) Pseudo-Anthony.
.
Sections include "De septem damnaciones peccatorum," "De septem muneraciones," and "Decem sunt precepta in lege domini."
Incipit: Per patrem uiuimus et sumus, per filium racionem et sapientiam et intellectum dictamur...
Explicit: ...sine ulla misericordia.
-
Autor: Pseudo-Augustine
Titel: Interrogationes
Titel: Incipit de proprietate ser- / (92r) -monum vel differenciarum agustini dicta ad omnes docendos.
91v - 93v (11)
.
.
(Omss) Kurz, Überlieferung , p. 466 lists this ms. alone.Includes sections on ebrietas (f. 92v Inc: Nolite inebriare in co est luxoria...), "De helacione dicit" (93r Inc: Elacio similis est fornicacione...), "De septem sigilla" (93r Inc: Ut legimus in apocalipsis, primum sigillum natiuitas...) and "Item alias interrogationes" (93r Inc: Prebiter(!) quit est uel cuius lingua dicitur...).
Incipit: Int[errogatio]. Celum quit est. R[esponsio]. Domus mundi et sedis eterne...
Explicit: ...et non propter hoc liberauit.
-
Autor: Anonymous
Titel: Ordines Christi
Titel: De septem gradus eclesie ubi Christus adfuid, quomodo ympleuit eos Christus.
93v - 94r (12)
.
.
(Omss) Köln, Dombibl. 81 and 85; R. Reynolds, op. cit. , classifies this text-version as the Hibernian Chronological Ordinal "with the explanatory interlude between the presbyter and doorkeeper" (p. 70), contained in 18 mss. (op. cit. pp. 70-71 note 9), including this one and ms. 85.
Incipit: Primus gradus lector quando aperuit librum [corr. ex "lubrum"] esaie propethe...
Literatur: A. Wilmart, "Les ordres du Christ", Revue des sciences religieuses 3 (1923), pp. 305-327, this ms. for redaction B, pp. 311-312. R. Reynolds, The Ordinals of Christ from their Origins to the Twelfth Century (Berlin/New York 1978), p. 58.
Explicit: ...super capita discipulorum suorum et benedixit eos.
-
Titel: De uirtutibus uel tollerancia saluatorum. Item eclesie sue.
94r
(Omss) London, BL Arundel 213, ff. 85r-v (see Reynolds, loc. cit. ).
Incipit: Dominus Iesus Christus descendit de celo, conceptus in utero...
Literatur: R. Reynolds, The Ordinals of Christ from their Origins to the Twelfth Century (Berlin/New York 1978), p. 72 note 11.
Explicit: ...credere quam docuit, sperare quod promisit.
-
94r
Incipit: Qui celestis exsursursus(!) a terra discendit, hillic aduenit...
Explicit: ...numquam dominum glorie crucificsissent.
-
Autor: Anonymous
Titel: De principio caeli et terrae
Titel: Incipit de principio celi et terre et omnis firmationes (!) mundi.
94r-v (13)
.
.
(Omss) Cologne, Dombibl. 85.
Incipit: Mundus de tribus visibilibus factus est...
Explicit: ...qui baptismum renouatur.
-
Autor: Anonymous
Titel: De creatione omnium rerum per singulos dies
Titel: De creacione hominum(!) rerum per singulos dies.
94v
.
.
(Omss) Cologne, Dombibl. 85.
Incipit: Dixit Deus. In prima die dixit, fiad lux. Quod dixit angeli et arcangeli sunt...
Explicit: ...herba germinat terra // [expl. mut.].
-
95r Anonymous.
Incipit: [inc. mut.] // ira concupiscencia uitiis(?) oculi, et itaciones prauas qui in corda nostra accipiunt (expl).
-
Titel: De plasmacione adam.
95r Anonymous.
Incipit: Ubi Deus adam plasmauit, ibi natus est Christus, hoc est in betlem ciuitate...
Explicit: ...uoluntas addificacionem. Quibus modis formatus est homo. Septem, hoc est auditum, uisum ... per fidem, per caritatem.
-
Autor: Anonymous
Titel: De octo partes unde factus est adam
Titel: De octo partes unde factus est adam.
95r-v (14)
.
.
Incipit: Adam id est pondus limi que limo factus est...
Explicit: ...nomen alie dabo san.
-
Titel: Apocalypse Commentary
Titel: Incipit tractacio sancti ieronimi de apocalipsis hiohannes (!).
Titel: Commentarius in Apocalypsin
95v - 96v (15) Pseudo-Jerome.
.
Cf. the second prologue to the
listed in Stegmüller 5271 and in BHM I.B, nr. 149.
Incipit: Iohannes gracia Dei (96r) interpretatur, figura Christi tenuit...
Explicit: ...lignum uite Christus est.
-
Autor: Anonymous
Titel: Exorcism
Titel: Incipiunt interdiccionis satane.
96v - 98v (16)
.
.
Incipit: Interdicitur tibi satanas, per euuangelium Dei patris omnipotentis et Iesum christum, audi diaboli(!)...
Literatur: A. Franz, Die kirchlichen Benediktionen im Mittelalter 2 (Freiburg 1909), pp. 587-596, from this ms.
Explicit: ...locum relinquatur, per dominum nostrum Iesum Christum uisibilium omnium et inuisibilium creatorem cum eternum(!) patri qui uiuit et regnad in secula seculorum.
-
Titel: Computus
Titel: Incipit compotus per circulum anani (!).
99r (17) Anonymous.
.
9 tables.
-
Titel: Incipit orilegius.
99v (18) Anonymous.
Incipit: Ianuarius et december ora i et xi pedes xxviiii...
Explicit: ...ora vi pedem i.
-
Titel: De IIII tempora (!).
99v (19) Anonymous.
Incipit: Sanctus agustinus episcopus adloquitur de anni temporibus...
Explicit: ...tempus autumni est.
-
Autor: Anonymous
Titel: Synonymi sive glossae ad ordinem baptisterii pertinentes
99v - 100r (20)
.
.
Written as continuous prose, usually with single dot for punctuation bewteen entries. Words are drawn from an Ordo baptisterii plus Canon Missae; cf. edition of the Liber sacramentorum Gellonensis, in CCSL 159, sections 2217-2220, 2222, 2228-2229, 2234, 2236, 2238, 2242, 2315, 2317a-f, 2323, 2373, 1933-1941, 1943, 1944(?) ; last 14 sets of synonyms ("almifico, sancto ... largire, donare") not identified.
Incipit: Respicere, uidere uel considerare; a rudimenta, a docuamenta(!); cecitate, ignorantiam cordis...
Explicit: ...oriatur, exsurgad; perenno, ostende; largire, donare.
-
Autor: Anonymous
Titel: De arcu caeli
100r-v (21)
.
.
Incipit: Arcus autem qui in nubibus aparet, posuit enim deus in testamentum...
Explicit: ...xl annus ante diem iudicii non erit uisurus.
-
100v Additions after text: "non visurum se mortem nisi videret christum domini. Oportet nos." Followed by Epiphany antiphon, with neumes: "Hodie caelestis sponso iuncta est ecclesia..."; and at bottom of page: "Si quis non hamat dominum Iesum Christum sit anathema maratha"; and other pen trials.
-
REL-RPD Blank. RPD is parchment, with faint offprint from a printed text.
Buchschmuck (nach:
Zensus)
-
Fol. 1v einfache, rot-gelbe Initiale
-
insularer Einfluß.
Buchschmuck (nach:
Anderson)
-
10-line pen-decorated initial on f. 1v , filled with orange-red and yellow, with simple interlace;
-
elsewhere simple 3- to 7-line initials;
-
scriptural quotes in brown uncials stroked with red and yellow ff. 1v - 3r , in red uncials 3v - 25r , thereafter in brown uncials;
-
tituli in brown uncials.
-
"odolfus martinus HEL" (?)(f. 95v )
-
library stamps (cover , ff. 1r, 25r, 100v )
